W Polsce tradycją edukacji na poziomie studiów wyższych jest system stypendiów socjalnych. Jest oparty o kryterium dochodowe.
Stypendia są "od zawsze" za niskie, ale są wypłacane.
Stypendium socjalne - rok akademicki 2024/2025
Stypendium socjalne otrzyma student znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej, którego miesięczny dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 1.570,5 zł netto na osobę w rodzinie.
UWAGA! Od roku akademickiego 2024/2025 próg dochodu stanowi 45% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego od dnia 1 stycznia roku poprzedzającego rok akademicki, na który przyznawane jest stypendium socjalne).
Student o dochodzie na osobę w rodzinie powyżej 1.570,5 zł nie może otrzymać stypendium socjalnego. Jest to ustawowa maksymalna wysokość i nawet w szczególnych przypadkach uczelnia nie może przyznać stypendium socjalnego przy wyższym dochodzie na osobę w rodzinie studenta.
Podwyższona wartość stypendium socjalnego
W szczególnie uzasadnionych przypadkach student może otrzymać stypendium socjalne w zwiększonej wysokości według szczegółowych kryteriów określonych w regulaminie świadczeń dla studentów.
Uzasadnioną przyczyną podwyższenia kwoty tego stypendium mogą być np. zwiększone koszty utrzymania rodziny wynikające z odbywania studiów poza miejscem stałego zamieszkania, z choroby lub niepełnosprawności członka rodziny albo innych trudnych okoliczności życiowych.
Stypendia socjalne - kluczowa jest ustawa o świadczeniach rodziny
Wysokość miesięcznego dochodu na osobę w rodzinie studenta ubiegającego się o stypendium socjalne ustala się na zasadach określonych w ustawie o świadczeniach rodzinnych.
Ustawa ta w art. 3 pkt 1 wymienia wszystkie źródła dochodu uwzględnianie przy ocenie sytuacji materialnej rodziny, z tym że – do celów przyznawania stypendium socjalnego – wyłącza się z dochodu następujące świadczenia:
a) stypendia socjalne, stypendia dla osób niepełnosprawnych, stypendia rektora, zapomogi, stypendia finansowane przez jednostkę samorządu terytorialnego, stypendia za wyniki w nauce lub w sporcie finansowane przez osobę fizyczną lub osobę prawną niebędącą państwową ani samorządową osobą prawną, stypendia ministra za znaczące osiągnięcia, stypendia z własnego funduszu stypendialnego uczelni (stypendia za wyniki w nauce dla studentów oraz stypendia naukowe dla pracowników i doktorantów),
b) stypendia otrzymywane przez uczniów, studentów i doktorantów w ramach:
- funduszy strukturalnych Unii Europejskiej,
- niepodlegających zwrotowi środków pochodzących z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA),
- umów międzynarodowych lub programów wykonawczych, sporządzanych do tych umów, albo międzynarodowych programów stypendialnych,
c) świadczenia pomocy materialnej otrzymywane przez uczniów na podstawie przepisów o systemie oświaty,
d) stypendia o charakterze socjalnym przyznawane przez podmioty, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 40b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (organizacje pożytku publicznego, np. fundacje).
Dochody członka rodziny studenta
Przy ustalaniu miesięcznego dochodu na osobę w rodzinie studenta uwzględnia się dochody osiągane przez następujących członków rodziny:
- studenta,
- małżonka studenta,
- rodziców, opiekunów prawnych lub faktycznych studenta,
- będące na utrzymaniu osób, o których mowa wyżej, dzieci niepełnoletnie, dzieci pobierające naukę do 26. roku życia, a jeżeli 26. rok życia przypada w ostatnim roku studiów, do ich ukończenia, oraz dzieci niepełnosprawne bez względu na wiek.
Stypendium socjalne dla studenta bez rodziny
Student, który nie prowadzi wspólnego gospodarstwa domowego z żadnym z rodziców, opiekunów prawnych lub faktycznych i potwierdzi ten fakt w oświadczeniu, może ubiegać się o stypendium socjalne bez wykazywania dochodów osiąganych przez te osoby, jeżeli spełnia co najmniej jeden z następujących warunków:
- ukończył 26. rok życia;
- pozostaje w związku małżeńskim;
- ma na utrzymaniu dzieci niepełnoletnie, dzieci pobierające naukę do 26. roku życia, a jeżeli 26. rok życia przypada w ostatnim roku studiów, do ich ukończenia, oraz dzieci niepełnosprawne bez względu na wiek;
- osiągnął pełnoletność, przebywając w pieczy zastępczej;
- posiada stałe źródło dochodów i jego przeciętny miesięczny dochód w poprzednim roku podatkowym oraz w roku bieżącym w miesiącach poprzedzających miesiąc złożenia oświadczenia o nieprowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego z żadnym z rodziców, opiekunów prawnych lub faktycznych, jest wyższy lub równy 1.396 zł.
Stypendium socjalne a zaświadczenia
Zaświadczenie z ośrodka pomocy społecznej
Student, którego miesięczny dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty kryterium dochodowego uprawniającego do ubiegania się o świadczenia z pomocy społecznej (od 1 stycznia 2025 r. – 823 zł netto), dołącza do wniosku o przyznanie stypendium socjalnego zaświadczenie z ośrodka pomocy społecznej (lub z centrum usług społecznych) o korzystaniu w roku złożenia tego wniosku ze świadczeń z pomocy społecznej przez niego lub przez członków jego rodziny (wniosek o wydanie zaświadczenia może być przez studenta złożony elektronicznie za pośrednictwem platformy ePUAP).
Niedołączenie takiego zaświadczenia skutkuje odmową przyznania stypendium socjalnego.