Od 1 września 2025 r. uczniowie polskich szkół będą uczestniczyć w zajęciach z nowego przedmiotu – edukacji zdrowotnej. Pierwsze dane zebrane przez Fundację GrowSPACE pokazują, że choć większość samorządów dobrze przygotowała się do zmian, w 175 gminach nie udało się zatrudnić ani jednego nauczyciela. Eksperci apelują, by nie wypisywać dzieci z zajęć, bo to inwestycja w ich zdrowie psychiczne i fizyczne.
- Ponad dwie trzecie etatów już obsadzonych
- Co mówią eksperci?
- Kampania "Nie wypisuj – wspieraj"
- Dlaczego te dane są ważne?
- Wnioski
Od 1 września 2025 r. w polskich szkołach pojawi się nowy przedmiot, Edukacja Zdrowotna. Zgodnie z rozporządzeniem ministerstwa wprowadza go do podstawy programowej jako następczynię zajęć "Wychowanie do życia w rodzinie". Nowy przedmiot będzie prowadzony w klasach IV–VIII szkół podstawowych oraz w klasach I–III szkół ponadpodstawowych.
Zajęcia mają trwać godzinę tygodniowo, nie będą oceniane a rodzice mogą z nich wypisać swoje dzieci do 25 września. Program obejmuje jedenaście bloków tematycznych. Od wartości i postaw, przez zdrowie fizyczne, psychiczne i społeczne, aktywność fizyczną i odżywianie, po zdrowie seksualne, zdrowie środowiskowe, bezpieczeństwo w sieci, dojrzewanie (w szkołach podstawowych) oraz system ochrony zdrowia (w szkołach ponadpodstawowych). Ośrodek Rozwoju Edukacji podkreśla:
Celem przedmiotu jest wyposażenie dzieci i młodzieży w rzetelną wiedzę i postawy umożliwiające dbanie o zdrowie własne i innych, rozwijanie umiejętności komunikacji, empatii i odpowiedzialności oraz profilaktyka zagrożeń, od chorób i uzależnień po dezinformację.
Ponad dwie trzecie etatów już obsadzonych
Fundacja GrowSPACE zebrała w sierpniu 2025 r. dane z 90,43 proc. jednostek samorządu terytorialnego (gmin, powiatów i miast na prawach powiatu). Na podstawie odpowiedzi fundacja oszacowała planowaną liczbę etatów dla nauczycieli Edukacji Zdrowotnej i stopień ich obsadzenia na kilka dni przed rozpoczęciem roku szkolnego.
Wskaźnik | Liczba |
|---|---|
Liczba etatów zaplanowanych w skali kraju | 5817,08 |
Liczba etatów obsadzonych | 3945,25 |
Procent obsadzenia etatów | ≈67,82 % |
Gminy z pełnym obsadzeniem etatów | 1412 |
Gminy bez ani jednego nauczyciela (tzw. „białe plamy”) | 175 |
Udział samorządów, które odpowiedziały na zapytanie GrowSPACE | 90,43 % |
Dane pokazują, że jeszcze przed pierwszym dzwonkiem udało się obsadzić prawie 68 proc. przewidzianych etatów. Autorzy raportu zauważają, że ponad 90 proc. samorządów skutecznie przygotowało szkoły do wprowadzenia nowego przedmiotu, a poważne problemy kadrowe dotyczą 175 gmin, w których nie ma żadnego nauczyciela Edukacji Zdrowotnej. Z kolei 1412 gmin w pełni obsadziło wszystkie zaplanowane etaty, co oznacza, że w tych jednostkach żaden uczeń nie powinien zostać bez zajęć.
To ogromna liczba, która pokazuje, że polski system szkolnictwa jest przygotowany do prowadzenia zajęć z edukacji zdrowotnej. Nauczyciele i nauczycielki są gotowi, aby nauczać młodych ludzi wiedzy o zdrowiu, a szkoły są odpowiednim miejscem to tego, aby skutecznie promować postawy prozdrowotne, zdrowy styl życia czy pomoc przedpsychologiczną - mówi Dominik Kuc z Fundacji GrowSPACE, która zaprezentowała dane.
Różnice między szkołami i regionami
Raport zwraca uwagę na znaczące rozbieżności w obsadzeniu etatów pomiędzy typami szkół i województwami. W szkołach podstawowych obsadzono średnio 75,2 proc. etatów, natomiast w szkołach ponadpodstawowych (liceach, technikach i szkołach branżowych) tylko 41,04 proc.
Jeżeli chodzi o województwa, najlepszą sytuacją kadrową mogą pochwalić się regiony:
Województwo | Udział obsadzonych etatów |
|---|---|
warmińsko‑mazurskie | ≈80,48 % |
łódzkie | ≈79,3 % |
Największe braki występują natomiast w województwach:
Województwo | Udział obsadzonych etatów |
|---|---|
dolnośląskie | ≈52,36 % |
świętokrzyskie | ≈56,77 % |
Fundacja określa gminy bez zatrudnionych nauczycieli Edukacji Zdrowotnej mianem "białych plam". Nierówne rozmieszczenie kadr sugeruje, że w niektórych regionach uczniowie mogą mieć utrudniony dostęp do przedmiotu i konieczne będzie szybkie uzupełnianie braków, zwłaszcza w szkołach ponadpodstawowych.
edz
Ile etatów nauczycieli Edukacji zdrowotnej jest obsadzonych
Materiały prasowe
Co mówią eksperci?
Zdaniem Dominika Kuca z Fundacji GrowSPACE wstępne wyniki pokazują, że polski system oświaty jest gotów na wprowadzenie nowego przedmiotu.
Nauczyciele i nauczycielki są przygotowani, aby przekazywać młodym ludziom wiedzę o zdrowiu, a szkoły są właściwym miejscem do promowania zdrowego stylu życia oraz pierwszej pomocy psychologicznej – komentuje Kuc w informacji prasowej.
Z kolei Jan Pieniążek, ekspert fundacji, zaznacza:
Edukacja zdrowotna nie jest i nie powinna być dodatkiem, a realną inwestycją w zdrowie psychiczne, fizyczne i wiedzę młodych ludzi. W perspektywie powinniśmy dążyć do zmian w przepisach tak, aby Edukacja Zdrowotna była obowiązkowym elementem planu lekcji dziecka - bo jest to wiedza, która towarzyszy nam całe życie. Wiedza, w której nie ma miejsca na nic innego, niż fakty naukowe.
Nina Sługocka, koordynatorka projektów zdrowotnych w fundacji, podkreśla, że nastolatki są szczególnie narażone na zachowania ryzykowne.
Edukacja zdrowotna w szkołach to konieczność i odpowiedź na realne potrzeby. To nie dodatek do planu lekcji, ale fundament przygotowania młodych ludzi do życia w świecie pełnym wyzwań. Uczy, jak dbać o własne ciało i psychikę, pomaga rozpoznawać ryzyka i wzmacnia kompetencje niezbędne w dorosłości. W okresie dojrzewania młodzież jest szczególnie narażona na zachowania ryzykowne, dlatego edukacja zdrowotna powinna kształtować postawy profilaktyczne i dawać narzędzia do świadomego wyboru bezpiecznych rozwiązań.
Kampania "Nie wypisuj – wspieraj"
Wraz z publikacją pierwszych danych Fundacja GrowSPACE zainaugurowała kampanię profrekwencyjną "Nie wypisuj – wspieraj" skierowaną do rodziców i uczniów. Organizacja przekonuje, że udział w Edukacji Zdrowotnej niesie wymierne korzyści:
- dbanie o siebie – zdrowe odżywianie, sen, higiena, ruch i umiejętność odpoczynku;
- bezpieczeństwo cyfrowe – mądre korzystanie z telefonu i internetu;
- radzenie sobie ze stresem i presją rówieśniczą;
- kompetencje społeczne – umiejętność współpracy, asertywność, empatia i stawianie granic;
- pierwsza pomoc – podstawowe umiejętności ratunkowe i zachowanie się w sytuacjach nagłych.
Fundacja przypomina, że przedmiot ma nowoczesny charakter, łączy wiedzę z praktycznymi umiejętnościami oraz ma przygotować młodych ludzi do życia w świecie pełnym wyzwań. Ośrodek Rozwoju Edukacji zwraca uwagę, że edukacja zdrowotna obejmuje nie tylko aspekt medyczny, lecz także emocje, relacje, wartości i dobrostan, co ma pomóc uczniom rozwijać się w sposób harmonijny.
Dlaczego te dane są ważne?
Nowe dane zebrane przez Fundację GrowSPACE są pierwszą próbą oceny, czy polskie szkoły poradzą sobie z wdrożeniem Edukacji Zdrowotnej. Ponieważ przedmiot jest fakultatywny, rzeczywiste zapotrzebowanie na nauczycieli będzie zależeć od decyzji rodziców. Dlatego kampania informacyjna ma znaczenie: zwiększenie frekwencji uczniów może sprawić, że zaplanowane etaty okażą się niewystarczające w gminach, gdzie do tej pory braki nie występowały.
Reforma budzi również kontrowersje dotyczące treści zdrowia seksualnego. Rząd zdecydował, że przedmiot będzie nieobowiązkowy, a rodzice mogą z niego zrezygnować. Wiele organizacji obywatelskich, w tym Fundacja GrowSPACE, postuluje jednak objęcie nim wszystkich uczniów, argumentując, że wiedza o zdrowiu powinna mieć status kluczowej kompetencji życiowej.
Wnioski
Analiza Fundacji GrowSPACE pokazuje, że zdecydowana większość samorządów jest przygotowana na start Edukacji Zdrowotnej, choć braki kadrowe mogą utrudniać realizację przedmiotu zwłaszcza w szkołach ponadpodstawowych i w niektórych województwach. Jeżeli frekwencja będzie wysoka, należy spodziewać się zwiększenia zapotrzebowania na wykwalifikowanych nauczycieli. Długofalowo warto rozważyć wprowadzenie Edukacji Zdrowotnej jako obowiązkowej części programu, tak, aby młodzi ludzie otrzymali rzetelną i kompletną wiedzę o zdrowiu fizycznym, psychicznym i społecznym.
Dla rodziców i uczniów decyzja o udziale w nowym przedmiocie to możliwość zdobycia praktycznych umiejętności związanych ze zdrowym stylem życia, współczesnymi zagrożeniami (cyfrowymi i społecznymi) oraz pierwszą pomocą. Biorąc pod uwagę rosnące wyzwania zdrowia psychicznego i problemów cywilizacyjnych, uczestnictwo w Edukacji Zdrowotnej wydaje się inwestycją, która może zaprocentować przez całe życie.