Podczas posiedzenia sejmowej Komisji Edukacji i Nauki przedstawiono najnowsze dane dotyczące kondycji psychicznej studentów, doktorantów i pracowników naukowych. Z badań wynika, że polskie środowisko akademickie znajduje się w jednym z najgłębszych kryzysów dobrostanu psychicznego w Europie. Ministerstwo zapowiada działania, ale eksperci podkreślają, że bez zmian systemowych – w tym zwiększenia finansowania nauki – negatywne trendy będą się pogłębiać.
- Nawet 65% studentów doświadcza objawów lękowych. Ponad 20% zmaga się z depresją
- 5,5 mln zł na wsparcie psychologiczne. Ministerstwo stawia na programy celowane
- Wypalenie zawodowe dotyka co piątego naukowca. Winne są czynniki systemowe
- Zwiększenie nakładów na naukę albo kryzys będzie narastać
- Prekaryjne warunki pracy doktorantów. „Tego nie rozwiążą owocowe czwartki”
- Wysoki odsiew na 1. roku i potrzeba lepszego wsparcia studentów zagranicznych
- Studenci chcą korzystać z pomocy psychologicznej, ale narzekają na kryzysową interwencję
- Kryzys zdrowia psychicznego jako bariera rozwoju nauki
Nawet 65% studentów doświadcza objawów lękowych. Ponad 20% zmaga się z depresją
Wiceminister nauki Andrzej Szeptycki zaprezentował wyniki badań Uniwersytetu SWPS, które pokazują skalę problemów:
- 30–65% studentów zgłasza objawy zaburzeń lękowych,
- ponad 20% zmaga się z depresją,
- ok. 20% doktorantów doświadcza silnego niepokoju i bezsenności,
- 31% pracowników naukowych deklaruje różne formy zaburzeń psychicznych.
Według MNiSW wskaźniki te są znacznie wyższe niż w wielu innych krajach świata.
5,5 mln zł na wsparcie psychologiczne. Ministerstwo stawia na programy celowane
Resort nauki w latach 2024–2026 przeznaczy 5,5 mln zł na działania mające poprawić dobrostan psychiczny w środowisku akademickim.
Wśród najważniejszych programów znajdują się:
„Strefa Komfortu” – 1600 cykli psychoterapii dla studentów
Realizowany wspólnie z Parlamentem Studentów RP projekt umożliwił przeprowadzenie w 2024 r. 1600 darmowych cykli psychoterapii.
„PhDWell” – wsparcie dla doktorantów
Program Krajowej Rady Doktorantów ma wspierać młodych naukowców, którzy – jak wskazują eksperci – należą do najbardziej obciążonych grup w akademii.
Wypalenie zawodowe dotyka co piątego naukowca. Winne są czynniki systemowe
Prof. Wojciech Dragan, przewodniczący Komitetu Psychologii PAN, zwrócił uwagę, że:
- 20% pracowników naukowych doświadcza silnego wypalenia,
- szczególnie obciążone są: osoby na początku kariery, kobiety, akademicy łączący wiele ról, osoby na umowach krótkoterminowych.
Jego zdaniem kluczowe problemy mają charakter strukturalny, a nie indywidualny. Wśród nich wymienił:
- przeciążenie obowiązkami,
- presję ewaluacyjną,
- niepewność zatrudnienia,
- niedobór etatów,
- brak wsparcia instytucjonalnego.
Prof. Dragan podkreślił, że międzynarodowe badania jednoznacznie pokazują: „tam, gdzie zasoby rosną, dobrostan rośnie razem z nimi”.
Zwiększenie nakładów na naukę albo kryzys będzie narastać
Dr hab. Łukasz Gawęda z Instytutu Psychologii PAN apelował o zwiększenie finansowania nauki do poziomu 3% PKB. Jak zaznaczył, dalsze utrzymywanie niskich nakładów będzie pogłębiać kryzys zdrowia psychicznego w akademii.
Polecamy: PORADNIK OŚWIATOWY oraz KALENDARZ KSIĄŻKOWY NA 2026 ROK
Prekaryjne warunki pracy doktorantów. „Tego nie rozwiążą owocowe czwartki”
Dr hab. Łukasz Okruszek zwrócił uwagę na sytuację doktorantów, którzy często funkcjonują w stanie niepewnego zatrudnienia i mają ograniczony dostęp do stabilnych form wsparcia.
Według badacza takie warunki prowadzą do:
- osamotnienia,
- zaburzeń psychicznych,
- zwiększonego ryzyka wypalenia.
Podkreślił także, że proste inicjatywy wellness nie zastąpią zmian systemowych.
Wysoki odsiew na 1. roku i potrzeba lepszego wsparcia studentów zagranicznych
Dr hab. Janusz Uriasz z Polskiej Komisji Akredytacyjnej wskazał, że jedną z oznak problemów psychicznych jest duży odpływ studentów już na pierwszym roku.
Według PKA szczególnej opieki wymagają:
- studenci zagraniczni,
- studenci kształcący się zdalnie.
Studenci chcą korzystać z pomocy psychologicznej, ale narzekają na kryzysową interwencję
Przedstawiciel PSRP, Szymon Łakomy, powołał się na najnowsze badania organizacji. Wynika z nich, że:
- studenci pozytywnie oceniają sposób organizacji pomocy psychologicznej na uczelniach,
- negatywnie oceniają wsparcie interwencyjne, szczególnie interwencje, na które trzeba czekać nawet tydzień.
Kryzys zdrowia psychicznego jako bariera rozwoju nauki
Z przedstawionych danych i opinii ekspertów wynika jasno: obecny stan zdrowia psychicznego w środowisku akademickim jest nie tylko problemem społecznym, lecz także barierą rozwoju nauki i szkolnictwa wyższego.
Bez wzmocnienia finansowania, zmniejszenia presji systemowej i poprawy warunków pracy trudno będzie oczekiwać poprawy wskaźników dobrostanu akademików.