Jeżeli Polska ma ambicje, aby gonić czołówkę świata, to przy dotychczasowym poziomie finansowania nauki, szanse są dość iluzoryczne albo praktycznie żadne – powiedział wiceminister nauki Marek Gzik.
Tylko 1,1 proc. PKB na finansowanie nauki
Wiceminister nauki Marek Gzik wziął udział w otwartym spotkaniu pod hasłem "Porozmawiajmy o nauce", które odbyło się 15 kwietnia 2025 r. w auli UAM w Poznaniu. Na briefingu prasowym poprzedzającym spotkanie został zapytany m.in. o kwestię finansowania nauki w Polsce.
Gzik podkreślił, że finansowanie nauki z budżetu państwa w ciągu ostatnich kilku lat utrzymuje się na podobnym poziomie - 1,1 proc. PKB. "Przy tym poziomie finansowania (nauki) nie możemy się ścigać i to trzeba sobie bardzo jasno i wyraźnie powiedzieć. Jeżeli mamy ambicje do tego, by gonić czołówkę świata, to przy takim poziomie finansowania nasze szanse są dość iluzoryczne albo praktycznie żadne" – zaznaczył wiceminister. Dodał, że kolejną ważną kwestią jest podtrzymanie potencjału badawczego oraz rozwój infrastruktury badawczej.
"Gdyby nie nasze członkostwo w Unii Europejskiej, nauka polska i infrastruktura badawcza byłaby bardzo skromna. Środki, które na przestrzeni lat zostały pozyskane, zostały zainwestowane w rozwój całej infrastruktury badawczej ośrodków nauki polskiej. I my tutaj pod tym względem już nie mamy się czego wstydzić. Możemy konkurować z wiodącymi ośrodkami w Europie i na świecie" – powiedział.
Wynagrodzenia dla naukowców to nadal wyzwanie
Wiceminister nauki wskazał także, że "jeżeli nie sformujemy atrakcyjnej oferty przede wszystkim dla młodych ludzi, którzy chcą związać swoją przyszłość zawodową z nauką, to ci najbardziej zdolni uciekają nam do przemysłu". Zdaniem Gzika dużym wyzwaniem jest nadal kwestia wynagrodzeń dla naukowców. Jak wskazał, "ubiegły rok był to bardzo wyraźny wzrost nakładów, bo dzięki środkom przyznanym przez rząd Donalda Tuska pozwoliło to na uczelniach polskich i w instytucjach nauki na wzrost wynagrodzeń w okolicy 30 proc., a więc to skorygowało tak naprawdę całą skumulowaną inflację, która miała miejsce w naszym kraju w ciągu ostatnich pięciu lat". "W tym roku mamy 5 proc. wzrostu, jeżeli chodzi o wzrost nakładów na wynagrodzenia. Wiem, że to wciąż nie jest tak satysfakcjonujące i nie pozwala jeszcze porównywać się z ośrodkami zagranicznymi, szczególnie krajów wysoko rozwiniętych, aczkolwiek jest to dobry trend" – powiedział.
Marek Gzik zaznaczył także, że "o ile środki z budżetu państwa to jest wciąż 1,1 proc. w relacji do PKB - o tyle dzięki środkom z Unii Europejskiej, dzięki odblokowaniu KPO, pojawiły się znaczne nakłady na formę finansowania w postaci grantowej". To jest 6,5 mld zł w dyspozycji Narodowego Centrum Badań i Rozwoju na rok 2025. To jest znów znaczący wzrost, bo to jest rok do roku wzrost o ponad 100 proc. W ubiegłym roku to było ponad 3 mld zł; w 2025 - ponad 6, prawie 6,5 mld zł. I to jest szansa na to, żeby realizować projekty w takich obszarach, które z punktu widzenia rozwoju państwa są najważniejsze" – zaznaczył wiceminister.