To już pewne: na studia będzie można iść bez zdanej matury! Ukłon Prezydenta w stronę maturzystów

• Jakie są warunki przyjęcia na studia zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami?
• Koniec z obowiązkowym zaliczeniem egzaminu maturalnego, celem kontynuowania nauki na uczelni wyższej w przypadku uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi?
• Obowiązywanie egzaminu maturalnego jako niezbędnego warunku rekrutacji na studia wyższe od lat przedmiotem dyskusji w środowisku edukacyjnym i akademickim
• Prezydent skierował petycję do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Jakie są warunki przyjęcia na studia zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami?

Warunki przyjęcia na studia w Polsce, regulowane są przez ustawę z dnia 20.07.2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz wewnętrzne przepisy poszczególnych uczelni. Zgodnie z art. 69 ust. 2 ww. ustawy – na studia pierwszego stopnia lub jednolite studia magisterskie może zostać przyjęta osoba, która posiada:

Autopromocja

• świadectwo dojrzałości (czyli wydawany przez Okręgową Komisję Egzaminacyjną dokument, który potwierdza zdanie egzaminu maturalnego) albo świadectwo dojrzałości i zaświadczenie o wynikach egzaminu maturalnego z poszczególnych przedmiotów,
• świadectwo dojrzałości i dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe w zawodzie nauczanym na poziomie technika lub dyplom zawodowy w zawodzie nauczanym na poziomie technik,
• świadectwo dojrzałości i zaświadczenie o wynikach egzaminu maturalnego z poszczególnych przedmiotów oraz dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe w zawodzie nauczanym na poziomie technika,
• świadectwo dojrzałości i zaświadczenie o wynikach egzaminu maturalnego z poszczególnych przedmiotów oraz dyplom zawodowy w zawodzie nauczanym na poziomie technika,
• świadectwo lub inny dokument wydany za granicą przez szkoły lub instytucje edukacyjne, który jest uznawany przez państwo, w którym został wydany za dokument uprawniający do ubiegania się o przyjęcie na studia wyższe i który – w drodze decyzji administracyjnej – został uznany w Polsce, za dokument uprawniający do ubiegania się o przyjęcie na studia wyższe,
• świadectwo lub inny dokument wydany przez szkołę lub instytucję edukacyjną działającą w systemie edukacji państwa członkowskiego UE, państwa członkowskiego OECD lub państwa członkowskiego EFTA, uprawniający do ubiegania się o przyjęcie na studia wyższe w tych państwach,
• dyplom IB (International Baccalaureate, czyli – maturę międzynarodową) wydany przez organizację International Baccalaureate Organization w Genewie,
• dyplom EB (European Baccalaureate, czyli – maturę europejską) wydany przez Szkoły Europejskie przeznaczone dla dzieci pracowników struktur wspólnotowych,
• świadectwo lub dyplom uznany w Polsce za dokument uprawniający do ubiegania się o przyjęcie na studia zgodnie z umową bilateralną o wzajemnym uznawaniu wykształcenia bądź
• świadectwo lub inny dokument uznany za równorzędny polskiemu świadectwu dojrzałości na podstawie przepisów obowiązujących do dnia 31 marca 2015 r.

Z powyższego zestawienia wynika, że w każdym przypadku – podstawą przyjęcia na studia wyższe – jest zaliczenie egzaminu maturalnego w ramach polskiego systemu edukacji lub innego egzaminu za granicą, który jest uznawany w Polsce za równorzędny z egzaminem maturalnym w polskim systemie edukacji.

Koniec z obowiązkowym zaliczeniem egzaminu maturalnego, celem kontynuowania nauki na uczelni wyższej w przypadku uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi?

W dniu 6 marca br., do Kancelarii Prezydenta, została złożona petycja, w której Fundacja Dobre Państwo domaga się zmiany przepisów ustawy z dnia 20.07.2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce w taki sposób, aby zdanie matury (czyli – posiadanie świadectwa dojrzałości) nie stanowiło warunku przyjęcia na studia wyższe, w przypadku uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych.

Autorzy petycji postulują dodanie do ww. ustawy (a konkretnie jej art. 69) ust. 2a w następującym brzmieniu:

Autopromocja

Arkusze maturalne. Matura 2025 Biologia
Zakres rozszerzony

Sprawdź

„Art. 69. 2a. Osoba o specjalnych potrzebach edukacyjnych może być przyjęta na studia pierwszego stopnia lub jednolite studia magisterskie, jeśli posiada wykształcenie średnie w rozumieniu art. 20 ust. 4 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r., poz. 60 z późn. zm.).”

Zgodnie z przywołanym powyżej art. 20 ust. 4 prawa oświatowego – wykształcenie średnie posiada osoba, która:

• ukończyła szkołę ponadpodstawową, tj. czteroletnie liceum ogólnokształcące lub pięcioletnie technikum,
• uzyskała w szkole artystycznej (realizującej kształcenie ogólne w zakresie liceum ogólnokształcącego), w wyniku klasyfikacji rocznej w klasie, która odpowiada ostatniej klasie liceum ogólnokształcącego – pozytywne oceny klasyfikacyjne ze wszystkich obowiązkowych zajęć edukacyjnych ogólnokształcących,
• ukończyła szkołę ponadgimnazjalną, z wyjątkiem szkół zawodowych, zasadniczych szkół zawodowych oraz szkół specjalnych przysposabiających do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi albo
• ukończyła szkołę ponadpodstawową albo szkołę artystyczną realizującą kształcenie ogólne w zakresie szkoły ponadpodstawowej działające w systemie oświaty przed dniem 1 stycznia 1999 r., z wyjątkiem zasadniczych szkół zawodowych, szkół zasadniczych lub innych równorzędnych.

Posiadanie wykształcenia średniego nie jest więc uzależnione od przystąpienia ani – tym bardziej – zaliczenia egzaminu maturalnego, a wprowadzenie postulowanego przepisu do ustawy z dnia 20.07.2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, skutkować będzie tym, że to od jego posiadania (a nie zdania egzaminu maturalnego) uzależniona będzie możliwość kontynuowania nauki na uczelni wyższej, w przypadku osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Autopromocja

Arkusze maturalne. Matura 2025 Historia
Zakres rozszerzony

Sprawdź

Jak argumentują autorzy petycji – egzamin maturalny stanowi w Polsce kluczowy etap selekcyjny, determinujący dostęp do szkolnictwa wyższego. Dla licznych uczniów – jest on znacznym źródłem stresu i obaw (w badaniu maturzystów, na które powołują się petytorzy – 43% ankietowanych wskazało lęk przed niezdaniem matury jako jedno z największych zmartwień), w przypadku uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i innymi barierami (takimi jak m.in. dysleksja, dyskalkulia, ADHD, dysgrafia, niepełnosprawność ruchowa czy zaburzenia ze spektrum autyzmu) – stanowi natomiast – „filtr selekcyjny – nie zapewnia równych szans wszystkim absolwentom szkół średnich (red.: w dostaniu się na studia), konsekwencją czego jest utrata części potencjału społecznego: utalentowani młodzi ludzie mogą nie dostać się na studia tylko z powodu niedostosowania formatu egzaminu do ich potrzeb lub chwilowego załamania w warunkach silnego stresu”. Stwierdzenie to, petytorzy popierają przytoczonymi wynikami badań, z których wynika, że ponad dwukrotnie więcej uczniów z niepełnosprawnościami przedwcześnie kończy edukację na poziomie średnim, niż ich pełnosprawni rówieśnicy. Przyczyny takiego stanu rzeczy, upatruje się właśnie w – „ograniczonej dostępności głównego nurtu edukacji, niedostosowaniu metod nauczania i egzaminowania, a także segregacji części uczniów w szkołach specjalnych, co zamyka im drogę do formalnych kwalifikacji wymaganych na rynku pracy. Matura – jako centralny egzamin – jest częścią tego obrazu: jeśli pozostaje nieosiągalna dla pewnej grupy (np. dyskalkulików czy uczniów ze spektrum autyzmu, którzy nie są w stanie zdać egzaminu ustnego), to system edukacyjny traci możliwość rozwinięcia ich talentów na poziomie akademickim. (…) Bariery dostępności egzaminów mają więc realny wpływ na zmniejszenie różnorodności kompetencji w środowisku akademickim i zawodowym. Jeżeli – hipotetycznie – spośród zdolnych przyszłych humanistów, 10% nie dostanie się na filologię z powodu niezdanej matematyki, to tracimy być może przyszłych tłumaczy, pisarzy czy dyplomatów. Jeśli młody innowator z objawami ADHD rezygnuje z marzeń o informatyce, bo nie potrafił dostatecznie skupić się na czytaniu ze zrozumieniem długiego tekstu maturalnego z polskiego, to być może tracimy start-upowca czy programistę, który mógłby stworzyć przełomowe rozwiązania.” – argumentują autorzy petycji.

Z tego względu – postulują oni usuwanie barier w dostępie do szkolnictwa wyższego dla osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, co należy podkreślić – nie oznacza jednak obniżania wymagań merytorycznych, a wyłącznie usuwanie czynników nie merytorycznych, które zaburzają wynik. Egzamin maturalny powinien być skonstruowany w taki sposób, aby każdy uczeń – niezależnie od trudności – miał jak największą szansę rozwinąć swój potencjał i płynnie przejść do dalszych etapów kształcenia. Dostęp do studiów wyższych nie powinien natomiast być ograniczany przez takie czynniki jak dysfunkcja poznawcza czy niepełnosprawność.

Autopromocja

Teoria do matury. Matura 2025. Geografia
Zakres rozszerzony

Sprawdź

Zniesienie lub złagodzenie barier maturalnych dla osób z trudnościami – w ocenie petytorów – może przyczynić się do pełniejszego wykorzystania talentów drzemiących w młodym pokoleniu. Dane z ostatnich dziesięciu lat pokazują bowiem wyraźnie, że uczniowie z dysleksją, dyskalkulią, ADHD, dysgrafią, zaburzeniami ze spektrum autyzmu, ograniczeniami ruchowymi czy innymi specjalnymi potrzebami – mają niższą zdawalność matury niż ich rówieśnicy, pomimo coraz powszechniejszych dostosowań egzaminacyjnych. Jako alternatywę dla obecnej matury – poddają oni również pod rozwagę wprowadzenie w przyszłości matury bardziej spersonalizowanej – pozwalającej zdającym wybierać pomiędzy różnymi formami sprawdzenia wiedzy (tj. testem pisemnym, projektem, ustną obroną czy egzaminem praktycznym), w zależności od preferowanego stylu wykazywania się umiejętnościami. Na chwilę obecną jednak – realnym rozwiązaniem, które już dziś może zapewnić nieodbieranie szansy na kontynuowanie edukacji na uczelniach wyższych uczniom, którzy na to realnie zasługują – jest postulowana zmiana art. 69 ustawy z dnia 20.07.2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. W ten sposób – matura przestanie być selekcją negatywną, a stanie się tym, czym być powinna: świętem wiedzy i dojrzałości, równym startem w dorosłe życie dla całej różnorodnej i utalentowanej młodzieży. Polskę nie stać bowiem na utratę talentów na miarę Stephena Hawkinga – podsumowują autorzy petycji.

Obowiązywanie egzaminu maturalnego jako niezbędnego warunku rekrutacji na studia wyższe od lat przedmiotem dyskusji w środowisku edukacyjnym i akademickim

Obowiązywanie egzaminu maturalnego jako niezbędnego warunku rekrutacji na studia wyższe od lat stanowi przedmiot dyskusji w środowisku edukacyjnym i akademickim. Zwolennicy utrzymania obowiązkowej matury argumentują, że stanowi ona obiektywne i jednolite kryterium oceny wiedzy absolwentów szkól średnich, gwarantując pewien minimalny poziom kompetencji wśród kandydatów na studia. Podkreślają także rolę egzaminu dojrzałości w motywowaniu uczniów do nauki podstawowych przymiotów ogólnokształcących. Przeciwnicy obligatoryjnej matury, jako jedynego kryterium dostępu do studiów, podkreślają natomiast jej selekcyjny i ekskluzywny charakter, który nie uwzględnia indywidualnych uzdolnień ani różnorodności talentów młodzieży. Wskazują, że jeden egzamin – zwłaszcza obejmujący tak szeroki zakres materiału – nie powinien decydować o przyszłości młodego człowieka, a czynienie z niego bariery brzegowej – prowadzi do zmarnowania potencjału wielu osób.

Prezydent skierował petycję do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Omawiana petycja, która 6 marca br. trafiła do Kancelarii Prezydenta – w dniu 30 kwietnia br. – została przez niego przekazana do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Celem uzyskania odpowiedzi, czy trwające właśnie egzaminy maturalne w obecnej – obowiązkowej – formule, będą ostatnimi dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – należy zatem bacznie śledzić dalszy bieg wydarzeń, o którym zadecyduje resort nauki.

Polecamy: Komplet Matura 2024 TESTY i ARKUSZE Język angielski, Język polski, Matematyka

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 20.07.2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1571 z późn. zm.)
• Ustawa z dnia 7.09.1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 750 z późn. zm.)
• Ustawa z dnia 14.12.2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 737 z późn. zm.)