Edukacja

W dobie cyfryzacji, gdzie dane stały się pewnego rodzaju walutą, a ich ochrona fundamentalnym prawem, każdy nowy projekt rządowy zakładający gromadzenie informacji o obywatelach, a zwłaszcza o dzieciach, podlega szczegółowej analizie. Ostatnio inicjatywa ustawodawcza, która na pierwszy rzut oka wydaje się szlachetna – promocja sportu i dbałość o kondycję fizyczną najmłodszych – stała się przedmiotem ostrej krytyki ze strony najwyższego organu nadzorczego w Polsce, w tym zakresie. Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych (UODO) w specjalnym piśmie wyraził głębokie zaniepokojenie planami rozszerzenia centralnej ewidencji uczniów, wskazując na szereg poważnych uchybień, które mogą prowadzić do masowego i niezgodnego z prawem przetwarzania milionów wrażliwych danych.

Senat poparł bez poprawek nowelizację Prawa oświatowego. Zmiany obejmują m.in. nowe zasady tworzenia podstaw programowych, powrót do kwietniowego terminu egzaminu ósmoklasisty, modyfikacje w nadzorze pedagogicznym oraz wyższe opłaty za dopuszczanie podręczników. Część reform zacznie obowiązywać już od roku szkolnego 2026/2027.

Od 1 stycznia 2027 r. tradycyjne papierowe dyplomy na uczelniach odejdą do historii. Senat przyjął nowelizację ustaw, która wprowadza obowiązek wydawania e-dyplomów i ich integrację z aplikacją mObywatel. Absolwenci uzyskają szybki dostęp do dokumentu, a pracodawcy — skuteczne narzędzie do weryfikacji kwalifikacji kandydatów.

Od 30 listopada 2025 r. każdy nauczyciel w Polsce zyska dostęp do mLegitymacji nauczyciela w aplikacji mObywatel. Elektroniczny dokument będzie pełnoprawnym odpowiednikiem tradycyjnej legitymacji i ma znacząco uprościć proces potwierdzania statusu nauczyciela. Równocześnie MEN wdrożyło kolejne zmiany w Systemie Informacji Oświatowej (SIO), które wpływają na funkcjonowanie szkół, w tym m.in. na obsługę uczniów i generowanie kodów QR.

Każdej jesieni polscy uczniowie i ich rodzice stają wobec zderzenia z systemem edukacji, który nie nadąża za współczesnością i potrzebami młodych ludzi. Po wakacyjnej przerwie, pełnej planów i nadziei, że „w tym roku będzie inaczej”, wielu z nich już w pierwszych tygodniach nauki doświadcza rozczarowania, frustracji i poczucia bezsilności. Za tymi emocjami nie kryje się lenistwo ani brak ambicji, lecz narastające od lat zjawisko przeciążenia psychicznego uczniów, które staje się jednym z najpoważniejszych wyzwań społecznych w Polsce. Dobrostan psychiczny dzieci i młodzieży to dziś nie tylko temat kampanii społecznych, lecz kluczowy wskaźnik jakości całego systemu edukacyjnego.

Od 1 stycznia 2026 roku nauczyciele z jeszcze szerszego grona placówek oświatowych będą mogli ubiegać się o nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Kto dokładnie może je otrzymać i jakie są wymagania dotyczące wieku oraz stażu pracy? Podajemy też informację o dokumentach, jakie trzeba złożyć w ZUS, aby skorzystać z tego świadczenia.

Rosnąca frustracja w szkołach znajduje ujście w ulicznych protestach. Nauczycielska „Solidarność” rozpoczęła ogólnopolską serię demonstracji i jasno stawia warunek rządowi: systemowe powiązanie pensji z przeciętnym wynagrodzeniem w gospodarce. Związkowcy twierdzą, że to jedyna droga, by uratować polską edukację.

Czy polskie uczelnie są naprawdę przyjazne studentom? Nowy ogólnopolski ranking ma pokazać, które szkoły wyższe tworzą bezpieczne, dostępne i włączające środowisko akademickie. Pierwsze wyniki poznamy już w marcu – a certyfikat może stać się jednym z najważniejszych wyróżników w rekrutacji na studia.

Ponad 22 tys. przeszkolonych nauczycieli, ponad 102 tys. dzieci objętych pomocą i nowy model pracy szkół – to główne rezultaty programu „Szkoła dostępna dla wszystkich”, który Ministerstwo Edukacji Narodowej, IBE-PIB i UNICEF podsumowały w Warszawie. Organizatorzy zapowiadają trwałe zmiany w przygotowaniu nauczycieli i funkcjonowaniu szkolnego wsparcia psychologiczno-pedagogicznego.

Masz ucznia w domu? Rodzice i opiekunowie mają czas na złożenie wniosku o świadczenie 300+ tylko do 30 listopada. Po tym terminie większość osób nie otrzyma pieniędzy na szkolną wyprawkę. Kto może jeszcze skorzystać z programu i jak uniknąć błędów przy składaniu dokumentów?

Blisko 27 tys. uczniów z całej Polski weźmie udział w pierwszym etapie Olimpiady ZUS „Warto wiedzieć więcej o ubezpieczeniach społecznych”. Stawką są cenne nagrody, dodatkowe punkty w rekrutacji, a nawet indeksy na wybrane uczelnie. W tym roku liderem frekwencji jest województwo śląskie.

Na boisku Szkoły Podstawowej nr 8 im. Młodych Europejczyków w Szczecinie stanął ogrodowy basen wypełniony lodowatą wodą, a za zgodą rodziców ponad dwustu uczniów zdecydowało się wejść do niego w ramach szkolnego morsowania.

Sejm jednogłośnie poparł nowelizację Karty nauczyciela, która przywraca nauczycielom prawo do wynagrodzenia za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe, jeśli nie doszło do nich z przyczyn od nich niezależnych. To reakcja na falę krytyki po wrześniowej reformie i liczne sygnały o blokowaniu wycieczek szkolnych.

Ministerstwo Edukacji Narodowej intensyfikuje działania na rzecz przeciwdziałania dezinformacji i wzmacniania kompetencji cyfrowych uczniów oraz nauczycieli. Nowe programy, szkolenia i zasoby edukacyjne mają przygotować młodych ludzi do świadomego funkcjonowania w świecie informacji.

Związek Powiatów Polskich oraz Wolny Związek Zawodowy „Forum – Oświata” ostro krytykują poselski projekt nowelizacji ustawy Karta nauczyciela. Samorządy zarzucają mu brak rzetelnej analizy skutków finansowych i niezrozumienie systemu finansowania oświaty, a związkowcy – nieuprawnione zrównanie godzin ponadwymiarowych z doraźnymi zastępstwami. Obie strony ostrzegają, że proponowane zmiany mogą poważnie obciążyć budżety JST i pogłębić chaos w szkołach.

Ministerstwo Edukacji Narodowej skierowało do konsultacji publicznych projekty nowych podstaw programowych przygotowanych w ramach „Reformy26. Kompas Jutra”. Proponowane zmiany obejmują m.in. powrót przedmiotu przyroda w klasach IV–VI, rezygnację z nauczania łaciny w miejsce drugiego języka obcego oraz większą elastyczność i spójność programów. Konsultacje potrwają do 18 grudnia 2025 r.

Sejmowa Komisja Edukacji i Nauki poparła projekt nowelizacji Karty Nauczyciela, który przywraca prawo do wynagrodzenia za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe, jeśli nauczyciel był gotowy je przeprowadzić. Przyjęto również poprawkę nadającą przepisom moc wsteczną – od 1 września 2025 r. Nowe regulacje mają rozwiązać problemy, jakie pojawiły się po tzw. dużej nowelizacji Karty obowiązującej od roku szkolnego 2025/2026.

Nauczyciele mają kilka możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. W zależności od stażu pracy a także daty urodzenia i rodzaju zatrudnienia mogą ubiegać się o emeryturę nauczycielską, nową emeryturę nauczycielską, świadczenie kompensacyjne lub emeryturę pomostową. Wyjaśniamy, komu przysługują poszczególne świadczenia i jakie warunki trzeba spełnić.

Wiceminister edukacji Henryk Kiepura poinformował, że Ministerstwo Edukacji Narodowej planuje umożliwić gminom wykorzystanie infrastruktury szkół, które wyludniają się z powodu niżu demograficznego, na potrzeby lokalnych społeczności. Jak wyjaśnił, budynki oświatowe mogą zostać przeznaczone m.in. na wsparcie rodziców wracających na rynek pracy, a także na działania skierowane do seniorów czy rozwijanie różnych form aktywności obywatelskiej.

Od 30 listopada 2025 roku wszyscy nauczyciele w Polsce otrzymają nową legitymację służbową. Podstawową formą dokumentu stanie się mLegitymacja w aplikacji mObywatel, a plastikowa karta będzie dostępna tylko na wniosek i za opłatą. Jak wygląda?

Fundacja PGNiG uruchomiła program „Kierunek Muzeum”. Publiczne szkoły podstawowe i ponadpodstawowe mogą uzyskać do 10 tys. zł dofinansowania na organizację wycieczek edukacyjnych do jednego z trzech muzeów związanych z historią przemysłu energetycznego. Wnioski można składać wyłącznie do 19 listopada.

Czy przysposobienie obronne wróci do szkół? Dynamiczna sytuacja geopolityczna skłania do tego, by kłaść coraz to większy nacisk na kwestie związane z bezpieczeństwem i radzeniem sobie w trudnych warunkach zewnętrznych.

Zjawisko mobbingu na polskich uczelniach osiąga niepokojącą skalę. Ponad połowa pracowników akademickich i blisko połowa studentów przyznaje, że doświadczyła lub była świadkiem przemocy psychicznej. Środowisko naukowe coraz głośniej mówi o potrzebie zmian – uczelnie wdrażają procedury antymobbingowe, powstają projekty takie jak Bezpieczna Uczelnia, a MNiSW zapowiada nowe działania systemowe.

Gminy w całej Polsce mają szansę na uzyskanie wsparcia finansowego na tworzenie i funkcjonowanie miejsc opieki dla dzieci do lat 3 w ramach resortowego programu „Aktywny dzienny opiekun w gminie 2026”. Budżet programu na przyszły rok wynosi 60 mln zł, a nabór wniosków trwa do 12 grudnia 2025 roku.