Edukacja zdalna w szkole z USA – czy to legalne? Jest stanowisko MEN. Z amerykańskim High School Diploma na studia w Polsce bez konieczności zdawania matury

• Czy dziecko w Polsce może spełniać obowiązek szkolny/nauki ucząc się zdalnie w zagranicznej szkole?
• Stanowisko MEN - edukacja zdalna w zagranicznej szkole nie została zakwestionowana
• Zgłoszenie do szkoły obwodowej
• Obowiązek nauki (15–18 lat)
• Uznawalność dyplomów – na studia w Polsce bez matury?
• Język angielski jako codzienna praktyka edukacyjna
• Mniej stresu, więcej elastyczności
• Przykład z praktyki

Czy dziecko w Polsce może spełniać obowiązek szkolny/nauki ucząc się zdalnie w zagranicznej szkole?

Zgodnie z art. 36 ust. 10 pkt. 1 ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59 z późn. zm.): „Obowiązek szkolny, o którym mowa w art. 35 ust. 2, oraz obowiązek nauki, o którym mowa w art. 36 ust. 2, może być spełniany także przez uczęszczanie do szkoły za granicą, a także przez realizację obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą.
Na wniosek rodziców dyrektor publicznej szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka, może zezwolić na spełnianie przez dziecko obowiązku szkolnego poza szkołą. Na wniosek rodziców dyrektor szkoły artystycznej może zezwolić na spełnianie przez dziecko obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą.”

Ustawodawca nie ogranicza tej możliwości do szkół stacjonarnych ani nie zakazuje formy zdalnej – kluczowe jest, aby zagraniczna szkoła działała zgodnie z przepisami systemu oświaty danego państwa.

Autopromocja

Stanowisko MEN - edukacja zdalna w zagranicznej szkole nie została zakwestionowana

W odpowiedzi na zapytanie Fundacji Edukacji Bez Granic DJ Bachalskiego z 10.10.2024 r. Ministerstwo Edukacji Narodowej w piśmie z dnia 16.10.2024 r. (sygn. DKO-WOKO.4031.37.2024.AAK) wskazało, że spełnianie obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki przez ucznia w Polsce jest możliwe w zagranicznej szkole pod warunkiem, że działa ona zgodnie z przepisami prawa oświatowego danego kraju.

Pytanie skierowane do MEN przez Fundację Edukacji Bez Granic DJ Bachalskiego dotyczyło wprost sytuacji dzieci mieszkających w Polsce, które uczą się online w zagranicznej szkole (np. amerykańskiej), i brzmiało:
“Czy na gruncie art. 36 ust. 10 pkt 1) ustawy Prawo oświatowe, który stanowi, iż obowiązek szkolny może być realizowany w szkole za granicą:
Czy program szkoły zagranicznej może być realizowany w formie online, w przypadku gdy prawo tego państwa dopuszcza taką formę udziału w lekcjach, a szkoła zagraniczna w pełni udostępnia i umożliwia realizację podstawy programowej w trybie online? (…)”

W odpowiedzi MEN stwierdziło: „Prawo oświatowe dopuszcza realizację obowiązku szkolnego/nauki w szkołach działających w innym systemie oświaty. Co oczywiste, spełnianie obowiązku szkolnego/nauki w szkole działającej w systemie innego kraju realizowane jest zgodnie z przepisami prawa regulującymi system oświaty, w ramach którego dana szkoła funkcjonuje.”

MEN nie zakwestionowało więc możliwości realizacji obowiązku nauki w trybie online. Co więcej, zaznaczyło: “Dyrektorzy publicznych szkół podstawowych kontrolują spełnianie obowiązku szkolnego przez dzieci zamieszkałe w obwodach tych szkół, a gmina kontroluje spełnianie obowiązku nauki przez młodzież zamieszkałą na terenie gminy. Oznacza to, że dyrektorzy publicznych szkół podstawowych muszą zebrać informacje o dzieciach z obwodu ich szkoły, jeżeli uczniowie ci spełniają obowiązek szkolny w szkołach nieobwodowych bądź poza granicami kraju/w szkołach innych systemów oświaty.” Ministerstwo Edukacji Narodowej akceptuje więc sytuację, w której dziecko w Polsce realizuje obowiązek szkolny lub nauki w zagranicznej placówce edukacyjnej nawet w trybie online. Skoro dyrektor szkoły obwodowej ma obowiązek odnotować realizację obowiązku szkolnego/nauki w takiej formie,oznacza to, że nie stoi ona w sprzeczności z obowiązującym prawem. Pismo z odpowiedzią nie przewiduje ani zakazu, ani konieczności uzyskania dodatkowej zgody administracyjnej.

Zgodnie z fragmentem pisma MEN:
„Prawo oświatowe rodzice dziecka uczącego się mają obowiązek informowania, w terminie do 30 września każdego roku, dyrektora szkoły podstawowej, w obwodzie, której dziecko mieszka, o realizacji obowiązku szkolnego spełnianego w sposób określany w art. 36 ust. 10 lub 11³ ustawy – Prawo oświatowe.”
To potwierdza, że punktem odniesienia do obowiązku zgłoszenia jest miejsce zamieszkania dziecka w Polsce. A więc zarówno ustawodawca, jak i organ nadzorczy dopuszczają możliwość zdalnej edukacji realizowanej przez zagraniczną placówkę z terytorium RP.

Zgłoszenie do szkoły obwodowej

Rodzic lub opiekun prawny dziecka, które realizuje obowiązek szkolny za granicą (tj. do ukończenia szkoły podstawowej, co do zasady do 15. roku życia), zgodnie z art. 40 ust. 1 pkt 4 ustawy Prawo oświatowe ma obowiązek do 30 września każdego roku szkolnego poinformować na piśmie dyrektora szkoły podstawowej w obwodzie, w którym dziecko mieszka, o realizacji tego obowiązku poza granicami Polski.

Zgłoszenie ma charakter deklaratywny - zgodnie z przepisami nie jest wymagane uzyskanie zgody, opinii ani decyzji administracyjnej – co znacząco upraszcza procedurę.

Choć ustawa nie wymaga dołączenia dokumentów potwierdzających przyjęcie dziecka do zagranicznej szkoły, w praktyce warto je załączyć – dla wiarygodności I ewentualnej weryfikacji spełnienia obowiązku szkolnego przez organy nadzoru.. Po zakończeniu roku szkolnego zaleca się wystąpienie o zaświadczenie lub świadectwo wystawione przez szkołę zagraniczną, co może być pomocne np. w razie powrotu dziecka do polskiego systemu oświaty.

Obowiązek nauki (15–18 lat)

Uczniowie, którzy ukończyli szkołę podstawową, a nie ukończyli jeszcze 18. roku życia, realizują oni tzw. obowiązek nauki, o którym mowa w art. 36 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe. Zgodnie z art. 36 ust. 10 pkt 1, obowiązek ten może być spełniany również poprzez uczęszczanie do szkoły za granicą.

Autopromocja

Arkusze maturalne Matura 2025 Matematyka
Zakres podstawowy

Sprawdź

W takim przypadku ustawa nie nakłada obowiązku zgłaszania realizacji obowiązku nauki do żadnej szkoły w Polsce, jednak zgodnie z art. 41 ust. 1 pkt 2, to wójt (burmistrz, prezydent miasta) sprawuje kontrolę nad spełnianiem obowiązku nauki i może wezwać rodzica lub opiekuna prawnego do przedstawienia dowodów jej realizacji – np. zaświadczenia ze szkoły zagranicznej lub innego dokumentu potwierdzającego podjęcie nauki w trybie zgodnym z przepisami kraju przyjmującego. Brak odpowiedniego potwierdzenia może skutkować uznaniem, że obowiązek nauki nie jest realizowany, co z kolei może prowadzić do nałożenia grzywny w trybie przewidzianym w art. 93 ust. 2 ustawy.

Uznawalność dyplomów – na studia w Polsce bez matury?

Zgodnie z art. 93 ustawy Prawo oświatowe, dyplomy ukończenia szkoły średniej wydane w krajach OECD – w tym w USA – są uznawane w Polsce bez konieczności nostryfikacji. W przypadku High School Diploma wymagane jest jednak nadanie klauzuli apostille, potwierdzającej autentyczność dokumentu zgodnie z Konwencją Haską.

Absolwenci amerykańskich szkół średnich otrzymują High School Diploma, który uprawnia ich do ubiegania się o przyjęcie na studia w Polsce i za granicą – bez konieczności zdawania matury. W amerykańskim systemie edukacji nie istnieje obowiązkowy państwowy egzamin maturalny (nie należy go mylić z dobrowolnymi egzaminami zewnętrznymi, takimi jak SAT czy ACT, które mają charakter uzupełniający i są coraz rzadziej wymagane przez uczelnie w przypadku kandydatów z akredytowanym amerykańskim dyplomem). Zamiast tych testów, uczelnie – zwłaszcza w USA – coraz częściej przeprowadzają własne egzaminy wstępne lub oceniają kandydatów na podstawie realizowanych przez nich przedmiotów rozszerzonych, takich jak AP (Advanced Placement) lub Honors Courses, szczególnie w przypadku bardziej wymagających kierunków studiów.

Język angielski jako codzienna praktyka edukacyjna

Wybierając amerykańską szkołę online, uczniowie od początku uczą się w pełnej imersji językowej. Język angielski nie jest jedynie przedmiotem, lecz naturalnym środowiskiem pracy – uczniowie piszą eseje, analizują źródła i prezentują swoje pomysły po angielsku. Taki model edukacji rozwija nie tylko bierne, ale przede wszystkim aktywne kompetencje językowe.

Mniej stresu, więcej elastyczności

Zgodnie z raportem UNICEF Polska „Prawa dziecka w Polsce 2024”, aż 70% nastolatków wskazuje stres szkolny jako jedno z głównych źródeł złego samopoczucia psychicznego. Edukacja zdalna – w zyskującym na popularności elastycznym modelu opartym nie na grupowych lekcjach w czasie rzeczywistym, lecz na indywidualnych modułach lekcyjnych oraz kształtującym systemie oceniania, stanowiącym alternatywę dla tradycyjnego, podsumowującego sposobu – pozwala dostosować tempo nauki do indywidualnych możliwości ucznia, ograniczyć presję związaną z ocenami, a jednocześnie rozwijać samodzielność, odpowiedzialność i umiejętność organizacji pracy.

Przykład z praktyki

JDJ International Open Schools to jedna z organizacji umożliwiających dzieciom mieszkającym w Polsce naukę w amerykańskim systemie edukacji. JDJ IOS posiada licencję na realizację akredytowanego programu nauczania American High School (amerykańskie liceum), zapewniając uczniom dostęp do materiałów edukacyjnych w języku angielskim, indywidualnego wsparcia online ze strony wykwalifikowanych nauczycieli z USA, doradców edukacyjnych, a także polskojęzycznych koordynatorów.

Podsumowanie

Zdalna edukacja realizowana w szkole funkcjonującej w amerykańskim systemie oświaty (na terenie USA) może być zgodna z polskim prawem – pod warunkiem spełnienia określonych wymogów formalnych oraz poinformowania szkoły obwodowej. Taki model kształcenia stanowi realną i coraz popularniejszą alternatywę dla rodzin poszukujących elastyczności, międzynarodowych perspektyw oraz wysokiej jakości edukacji zagranicznej – bez konieczności zmiany miejsca zamieszkania.

Autor: Wojciech Bachalski, współzałożyciel i dyrektor zarządzający JDJ International Open Schools