Mobbing na uczelniach jest powszechny. Pracownicy akademiccy i studenci doświadczają przemocy psychicznej

• Szokujące dane: mobbing codziennością w środowisku akademickim
• „Byłem przekonany, że uczelnie to bezpieczna oaza”
• Adiunkci i pracownicy administracyjni najbardziej narażeni
• Studenci boją się reagować
• „Musimy nauczyć się reagować” – apel środowiska naukowego
• „Bezpieczna Uczelnia” – projekt, który zmienia podejście
• Ministerstwo Nauki: przeciwdziałanie mobbingowi to priorytet

Szokujące dane: mobbing codziennością w środowisku akademickim

Z mobbingiem na uczelniach zetknęło się 63,5 proc. pracowników oraz ponad 40 proc. studentów. Seria niepokojących badań i publikacji medialnych na ten temat skłoniła środowisko akademickie do tego, by mocniej się zaangażować w działania przeciwdziałające temu zjawisku i zwalczające go. Część uczelni ma już wdrożone procedury antymobbingowe lub nad nimi pracuje.

Projekt Bezpieczna Uczelnia ma zebrać i szeroko rozpromować dobre praktyki w tym obszarze. Kilkumiesięczne doświadczenia pokazują, że zarówno władze szkół wyższych, ich pracownicy, jak i studenci potrzebują wiedzy na ten temat i się tym interesują.

„Byłem przekonany, że uczelnie to bezpieczna oaza”

– Badania dotyczące mobbingu na uczelniach są dla mnie wstrząsające. Byłem do tej pory święcie przekonany, że uczelnie jako kuźnia elit, gdzie wymieniają się poglądy, stanowiska, jest bezpieczną oazą. Niestety badania pokazały, że mobbing występuje i jego natężenie jest większe niż w przypadku „zwykłych” pracowników – mówi Marcin Stanecki, Główny Inspektor Pracy.

Adiunkci i pracownicy administracyjni najbardziej narażeni

Z badań fundacji Science Watch Polska wynika, że aż dwie trzecie członków społeczności akademickiej zetknęło się z mobbingiem. Najczęstsze zachowania to: obmawianie, kwestionowanie decyzji i publiczne krytykowanie pracy. Najbardziej narażone grupy to adiunkci (23,4 proc.) oraz pracownicy niedydaktyczni (12,2 proc.).

Studenci boją się reagować

– Co drugi student doświadczył lub był świadkiem mobbingu – mówi Wiktoria Nowak z Uniwersytetu Warszawskiego. Jak wynika z raportu Niezależnego Zrzeszenia Studentów, 42 proc. studentów nie reaguje ze strachu przed konsekwencjami, a 32 proc. z przekonania, że „to i tak nic nie zmieni”. Tylko 20 proc. decyduje się zgłosić przypadki przemocy.

Studenci często obawiają się, że zgłoszenie mobbingu może odbić się na ich ocenach. Dlatego – jak podkreśla Nowak – konieczne są procedury zapewniające anonimowość i ochronę zgłaszających.

„Musimy nauczyć się reagować” – apel środowiska naukowego

– Z całą pewnością zgoda jest co do jednego – trzeba rozmawiać, uświadamiać i umieć skutecznie reagować. Uczelnie muszą mieć jasne procedury i miejsca, gdzie można szukać pomocy – mówi prof. Jacek Męcina, kierownik projektu Bezpieczna Uczelnia.

Marcin Stanecki podkreśla, że uczelnie mogą wzorować się na firmach prywatnych: wdrażać infolinie, oferować opiekę psychologiczną i regularnie badać atmosferę pracy. Z raportu Science Watch Polska wynika, że jeszcze w 2019 roku ponad 20 proc. uczelni nie miało procedur antymobbingowych, ale sytuacja powoli się poprawia.

„Bezpieczna Uczelnia” – projekt, który zmienia podejście

Projekt Uczelnia – przestrzeń bezpieczna od mobbingu i dyskryminacji, finansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW), ma wspierać uczelnie w tworzeniu bezpiecznego środowiska pracy. W jego ramach analizowane są praktyki antymobbingowe, a najlepsze z nich trafią do poradnika dobrych praktyk.

– Studenci są bardzo zainteresowani tym tematem. Na zajęciach opowiadają o własnych doświadczeniach, choć nie zawsze potrafią je nazwać – mówi dr Marta Seredyńska z Uniwersytetu Warszawskiego. Jej zdaniem tematyka mobbingu powinna stać się częścią programów studiów.

Ministerstwo Nauki: przeciwdziałanie mobbingowi to priorytet

Resort nauki zapowiada wprowadzenie dobrych praktyk i nowych rozwiązań wspierających dobrostan psychiczny w środowisku akademickim. 24 listopada br. planowane jest spotkanie zespołu MNiSW i podsumowanie dotychczasowych działań.