Od 1 stycznia 2026 r. zmiany zasad ortografii. Co się zmieni?

• Od 1 stycznia 2026 r. zmiany zasad ortografii. Co się zmieni?
• Zasady pisowni i interpunkcji polskiej [DOKUMENT]
• Czym jest Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN?

W ocenie Rady Języka Polskiego, wprowadzenie poniższych zmian przyczyni się do uproszczenia i ujednolicenia zapisu poszczególnych grup wyrazów i połączeń. Wyeliminuje także wyjątki oraz zlikwiduje przepisy, których zastosowanie z różnych względów może być problematyczne. Zmiany te przełożą się na mniejszą liczbę błędów językowych. Jak podkreślono w komunikacie, większość ze zmian była postulowana od wielu lat.

Od 1 stycznia 2026 r. zmiany zasad ortografii. Co się zmieni?

Poniżej publikujemy zmiany zasad pisowni polskiej zatwierdzone przez Radę Języka Polskiego, które zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2026 r. Zmiany obejmują zarówno te, które zostały uwzględnione w komunikacie Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN z dnia 10 maja 2024 r., jak i te z komunikatu Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN z dnia 16 czerwca 2025 r.

1. Pisownia wielką literą nazw mieszkańców miast i ich dzielnic, osiedli i wsi, np. Warszawianin, Zgierzanin, Ochocianka, Mokotowianin, Nowohucianin, Chochołowianin.

Dopuszczenie alternatywnego zapisu (małą lub wielką literą) nieoficjalnych nazw etnicznych, takich jak kitajec lub Kitajec, jugol lub Jugol, angol lub Angol, żabojad lub Żabojad, szkop lub Szkop, makaroniarz lub Makaroniarz.

2. Wprowadzenie pisowni wielką literą nie tylko nazw firm, marek i modeli wyrobów przemysłowych, ale także pojedynczych egzemplarzy tych wyrobów (samochód marki Ford i pod oknem zaparkował czerwony Ford).

3. Wprowadzenie rozdzielnej pisowni cząstek -bym, -byś, -by, -byśmy, -byście ze spójnikami, np. Zastanawiam się, czy by nie pojechać w góry.

4. Ustanowienie pisowni łącznej nie- z imiesłowami odmiennymi (bez względu na interpretację znaczeniową: czasownikową lub przymiotnikową), tj. zniesienie wyjątku zezwalającego na „świadomą pisownię rozdzielną”.

5. Ujednolicenie zapisu (małą literą) przymiotników tworzonych od nazw osobowych, bez względu na to, czy ich interpretacja jest dzierżawcza (odpowiadają na pytanie czyj?), czy też jakościowa (odpowiadają na pytanie jaki?), np. dramat szekspirowski, epoka zygmuntowska, koncert chopinowski, koncepcja kartezjańska, filozofia sokratejska, dialogi platońskie, wiersz miłoszowski.

Przymiotniki tworzone od imion (rzadziej od nazwisk) zakończone na -owy, -in(-yn), -ów będą mogły być zapisywane małą lub wielką literą, np. jackowe dzieci lub Jackowe dzieci, poezja miłoszowa lub poezja Miłoszowa, zosina lalka lub Zosina lalka, jacków dom lub Jacków dom.

6. Wprowadzenie łącznej pisowni członu pół- w wyrażeniach:

półzabawa, półnauka;
półżartem, półserio;
półspał, półczuwał

oraz pisowni z łącznikiem w połączeniu typu: pół-Polka, pół-Francuzka (odniesionym do osoby będącej w połowie Polką, w połowie Francuzką).

7. Dopuszczenie w parach wyrazów równorzędnych, podobnie lub identycznie brzmiących, występujących zwykle razem, trzech wersji pisowni:

• z łącznikiem, np. tuż-tuż; trzask-prask; bij-zabij;
• z przecinkiem, np. tuż, tuż; trzask, prask; bij, zabij;
• rozdzielnie, np. tuż tuż; trzask prask; bij zabij.

8. W zakresie użycia wielkich liter w nazwach własnych:

1. w nazwach komet wprowadzenie zapisu wszystkich członów wielką literą, np. Kometa Halleya, Kometa Enckego;
   
2. dopuszczenie wariantywnej pisowni wielką lub małą literą wyrazów cieśnina, góra, jaskinia, jezioro, kanał, morze, nizina, półwysep, przełęcz, przesmyk, przylądek, pustynia, wyspa, wyżyna, zatoka itp., jeśli poprzedzają one nazwę geograficzną będącą rzeczownikiem w mianowniku, np. Cieśnina Bosfor lub cieśnina Bosfor; Góra Tabor lub góra Tabor; Jezioro Gopło lub jezioro Gopło.
   
3. w nazwach obiektów przestrzeni publicznej wprowadzenie pisowni wielką literą stojącego na początku wyrazu aleja, brama, bulwar, osiedle, plac, park, kopiec, kościół, klasztor, pałac, willa, zamek, most, molo, pomnik, cmentarz (przy utrzymaniu pisowni małą literą wyrazu ulica), np.
   
   ulica Józefa Piłsudskiego, Aleja Róż, Brama Warszawska, Plac Zbawiciela, Park Kościuszki, Kopiec Wandy, Kościół Mariacki, Pałac Staszica, Zamek Książ, Most Poniatowskiego, Pomnik Ofiar Getta, Cmentarz Rakowicki;
   
4. wprowadzenie pisowni wielką literą wszystkich członów (oprócz przyimków i spójników) w wielowyrazowych nazwach lokali usługowych i gastronomicznych, np.
   
   Karczma Słupska, Kawiarnia Literacka, Księgarnia Naukowa, Kino Charlie, Apteka pod Orłem, Bar Flisak, Hotel pod Różą, Hotel Campanile, Restauracja pod Żaglami, Winiarnia Bachus, Zajazd u Kmicica, Pierogarnia Krakowiacy, Pizzeria Napoli, Trattoria Santa Lucia, Restauracja Veganic, Teatr Rozmaitości, Teatr Wielki;
   
5. wprowadzenie pisowni wielką literą wszystkich członów (oprócz przyimków i spójników oraz wyrazów typu imienia) w nazwach orderów, medali, odznaczeń, nagród i tytułów honorowych, np.
   
   Nagroda im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej, Nagroda Nobla, Nagroda Pulitzera, Nagroda Templetona, Nagroda Kioto, Literacka Nagroda Europy Środkowej Angelus, Nagroda Artystyczna Miasta Lublin, Nagroda Literacka Gdynia, Śląska Nagroda Jakości, Nagroda Rektora za Wybitne Osiągnięcia Naukowe, Nagroda Newsweeka im. Teresy Torańskiej, Nagroda Wielkiego Kalibru, Mistrz Mowy Polskiej, Ambasador Polszczyzny, Honorowy Obywatel Miasta Krakowa.

9. W zakresie pisowni prefiksów:

1. uzupełnienie reguły ogólnej: W języku polskim przedrostki – rodzime i obce – pisze się łącznie z wyrazami zapisywanymi małą literą. Jeśli wyraz zaczyna się od wielkiej litery, po przedrostku stawia się łącznik, np. super-Europejczyk;
   
2. dopuszczenie rozdzielnej pisowni z wyrazami zapisywanymi małą literą cząstek takich jak super-, ekstra-, eko-, wege- mini-, maksi, midi-, mega-, makro-, które mogą występować również jako samodzielne wyrazy, np.
   
   miniwieża lub mini wieża, bo jest możliwe: wieża (w rozmiarze) mini;
   superpomysł lub super pomysł, bo jest możliwe: pomysł super;
   ekstrazarobki lub ekstra zarobki, bo jest możliwe: zarobki ekstra;
   ekożywność lub eko żywność, bo jest możliwe: żywność eko.

10. Wprowadzenie jednolitej łącznej pisowni cząstek niby-, quasi- z wyrazami zapisywanymi małą literą, np.

nibyartysta, nibygotyk, nibyludowy, nibyorientalny, nibyromantycznie;
nibybłona, nibyjagoda, nibykłos, nibyliść, nibynóżki, nibytorebka;
quasiopiekun, quasinauka, quasipostępowy, quasiromantycznie,

przy zachowaniu pisowni z łącznikiem przed wyrazami zapisywanymi wielką literą, np.
niby-Polak, quasi-Anglia.

11. Wprowadzenie łącznej pisowni nie- z przymiotnikami i przysłówkami odprzymiotnikowymi bez względu na kategorię stopnia, a więc także w stopniu wyższym i najwyższym, np.

nieadekwatny, nieautorski, niebanalny, nieczęsty, nieżyciowy;
niemiły, niemilszy, nienajmilszy;
nieadekwatnie, niebanalnie, nieczęsto, nieżyciowo;
nielepiej, nieprędzej, nienajlepiej, nienajstaranniej.

Zasady pisowni i interpunkcji polskiej [DOKUMENT]

Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN ogłosiła dokument „Zasady pisowni i interpunkcji polskiej”. W dokumencie tym znajdują się wszystkie przepisy – zarówno te, które obowiązują od dawna, jak i te, które zostały uchwalone ostatnio. Uwzględniono w nim także zmiany redakcyjne, które mają na celu dalsze doprecyzowanie i ujednoznacznienie przepisów. Od 1 stycznia 2026 r. dokument ten będzie jedynym ważnym źródłem zasad ortograficznych i interpunkcyjnych. Rada poinformowała, że Uchwały ortograficzne Rady z lat 1997–2008 oraz wszelkie inne dokumenty i uchwały wcześniej podejmowane, dotyczące pisowni i interpunkcji utracą moc. Dokument „Zasady pisowni i interpunkcji polskiej” dostępny jest na stronie Rady Języka Polskiego.

Polecamy: INFORLEX Oświata

Czym jest Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN?

Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN jest organem opiniodawczo-doradczym zajmującym się ochroną i rozwojem języka polskiego. Ocenia zmiany zachodzące w polszczyźnie, opiniuje projekty aktów prawnych dotyczących języka i popularyzuje wiedzę o języku. Rada Języka Polskiego została powołana przez Prezydium Polskiej Akademii Nauk uchwałą nr 17/96 z dnia 9 września 1996 r. W 1999 roku działalność Rady została ujęta przepisami Ustawy o języku polskim. Zgodnie z ustawą z 7 października 1999 r. o języku polskim, Rada nie rzadziej niż co dwa lata, przedstawia Sejmowi i Senatowi sprawozdanie o stanie ochrony języka polskiego. Kwestie dotyczące form ochrony języka polskiego reguluje art. 3 wyżej wymienionej ustawy.

Rada Języka Polskiego i jej kompetencje