Rewolucja w szkołach podstawowych. Rząd ogłasza zmiany, które mają powstrzymać likwidację placówek

Mniejsze szkoły bez likwidacji? Rząd proponuje nowe funkcje dla placówek

Rada Ministrów przyjęła we wtorek projekt nowelizacji ustawy Prawo oświatowe, który ma być odpowiedzią na nadchodzące zmiany demograficzne i spadek liczby uczniów. Ma ona umożliwić organizowanie w szkołach podstawowych m.in. opieki nad dziećmi do lat 3, zajęć dla seniorów czy zajęć kulturalnych.

Projekt przygotowany w Ministerstwie Edukacji Narodowej ma być alternatywą dla likwidacji małych szkół podstawowych. „Projekt ułatwi organizację pracy szkół, ograniczy biurokrację oraz umożliwi wykorzystanie wolnych przestrzeni szkolnych na potrzeby lokalnych społeczności. Celem jest utrzymanie wysokiej jakości kształcenia oraz zapewnienie uczniom dostępu do edukacji jak najbliżej ich miejsca zamieszkania. Nowe przepisy pomogą także utrzymać małe szkoły w społecznościach lokalnych” - czytamy w komunikacie po posiedzeniu rządu.

Prognozy GUS pokazują systematyczny spadek liczby dzieci – nawet o 30 proc. do 2060 roku – co szczególnie dotknie szkoły w małych miejscowościach. „Nowe przepisy pomogą gminom racjonalnie planować sieć szkół, przy jednoczesnym uwzględnieniu potrzeb mieszkańców” – zaznaczono w komunikacie.

Wolne pomieszczenia w szkołach wykorzystane na potrzeby lokalnej społeczności

Zgodnie z projektem samorządy będą mogły wykorzystać wolne pomieszczenia w szkołach, przedszkolach i innych placówkach edukacyjnych na potrzeby lokalnej społeczności. Chodzi np. o organizację opieki nad dziećmi do lat 3, prowadzenie zajęć dla seniorów oraz działania związane z kulturą, zdrowiem czy aktywnością obywatelską.

Rozwiązanie to ma być alternatywą dla likwidacji szkół, szczególnie w miejscach zagrożonych wyludnieniem. Dodatkowa działalność prowadzona w szkole nie będzie mogła pogorszyć warunków nauki i bezpieczeństwa uczniów.

Szkoły filialne i łączenie klas – większa elastyczność dla gmin

Zwiększy się elastyczność w organizacji szkół podstawowych. Gminy będą miały więcej możliwości dostosowania szkół do liczby uczniów. W uzasadnionych sytuacjach (oceny będzie dokonywał kurator oświaty) możliwe będzie tworzenie: szkół filialnych, czyli małych szkół podlegających większej szkole, obejmujących klasy I–III lub I–IV, szkół podstawowych obejmujących klasy IV–VIII (szkole takiej będzie obowiązkowo podporządkowana co najmniej jedna szkoła filialna). Dzięki temu, najmłodsze dzieci będą mogły uczyć się blisko domu, a starsi uczniowie – w dobrze wyposażonych szkołach z nauczycielami zatrudnionymi na pełen etat.

W projekcie zaproponowano też ułatwienia w organizowaniu klas łączonych. W bardzo małych szkołach, w których do klas I–III uczęszcza łącznie nie więcej niż 12 uczniów, będzie można łączyć wszystkie zajęcia edukacyjne. „To rozwiązanie ma pomóc uniknąć likwidacji najmniejszych szkół, ale powinno być stosowane za zgodą rodziców, nauczycieli i gminy” - wskazano w komunikacie.

Nowe zasady tworzenia zespołów szkół i wsparcie dla nauczycieli

Nowelizacja ma też wprowadzić ułatwienia w tworzeniu zespołów szkół. Gminy będą mogły łączyć w jeden zespół kilka szkół podstawowych. Ma to pozwolić lepiej wykorzystać kadrę nauczycielską, wyrównać jakość nauczania oraz uprościć zarządzanie placówkami. Nauczyciele nie będą musieli pracować w kilku szkołach naraz, co poprawi stabilność zatrudnienia i jakość pracy z uczniami.

Świetlice i wyżywienie w małych szkołach – dodatkowe ułatwienia

Zaproponowano także wsparcie dla świetlic i żywienia w małych szkołach. Szkoły podstawowe do 70 uczniów będą mogły organizować zajęcia świetlicowe również dla dzieci z oddziałów przedszkolnych, które działają w tej samej szkole. Dodatkowo umożliwiono zapewnienie dzieciom podwieczorku, aby zadbać o zdrowe żywienie.

Kurator oświaty z nową rolą w procesie zmian organizacyjnych

Projekt ogranicza liczbę sytuacji, w których samorząd musi uzyskać wiążącą opinię kuratora oświaty. Dotyczy to m.in. zakładania biblioteki pedagogicznej czy niektórych zmian organizacyjnych w szkołach. Kurator pozostanie organem, który dba o jakość edukacji, natomiast mniej czasu przeznacza na czynności administracyjne. Wzmocniona zostanie rola kuratora w sytuacji zmiany obwodu szkoły lub jej likwidacji albo przekształcenia.

Likwidacja szkoły tylko po konsultacjach społecznych

Celem nowelizacji jest również uspołecznienie procedury likwidacji szkoły - wprowadzony zostanie obowiązek przeprowadzenia konsultacji społecznych oraz jasne zasady informowania mieszkańców. „Procedura likwidacji szkoły będzie bardziej przejrzysta, a rodzice otrzymają pełną informację o planach samorządu” - zaznaczono.

Skargi na opinię kuratora w sprawie likwidacji szkoły będą trafiały bezpośrednio do właściwego sądu administracyjnego, co przyspieszy postępowanie.

Kiedy zmiany wejdą w życie?

Zgodnie z projektem nowe przepisy mają wejść w życie zasadniczo po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.