Urlop wychowawczy nauczyciela 2025 – kto może z niego skorzystać, na jak długo i na jakich zasadach?

• Podstawa prawna urlopu wychowawczego nauczycieli
• Wymiar urlopu wychowawczego
• Warunki uzyskania urlopu wychowawczego
• Co powinien zawierać wniosek o urlop wychowawczy nauczyciela?
• Terminy rozpoczęcia i zakończenia urlopu wychowawczego
• Urlop wychowawczy a prawo do urlopu wypoczynkowego
• Obniżenie wymiaru czasu pracy zamiast urlopu wychowawczego

Urlop wychowawczy nauczyciela jest uprawnieniem umożliwiającym czasowe zawieszenie obowiązków zawodowych w celu opieki nad dzieckiem, przy zachowaniu uprawnień wynikających ze stażu pracy.

Podstawa prawna urlopu wychowawczego nauczycieli

Urlop wychowawczy dla nauczycieli jest szczególnym rodzajem urlopu przewidzianym w art. 67a–67d Karty nauczyciela. W sprawach nieuregulowanych w tym akcie zastosowanie mają przepisy Kodeksu pracy (art. 186–186⁸).

Oznacza to, że nauczyciele korzystający z urlopu wychowawczego mają te same podstawowe uprawnienia co inni pracownicy. Jednak z uwagi na specyfikę roku szkolnego i organizację pracy szkół część zasad ma odrębny charakter, zwłaszcza w zakresie terminów zakończenia urlopu.

Wymiar urlopu wychowawczego

Wymiar urlopu wychowawczego dla nauczyciela jest taki sam jak dla innych pracowników – maksymalnie 36 miesięcy na jedno dziecko. Urlop może być wykorzystany jednorazowo lub w maksymalnie pięciu częściach.

Dodatkowo, jeśli dziecko wymaga osobistej opieki z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, nauczyciel może skorzystać z dodatkowego urlopu wychowawczego w wymiarze do 36 miesięcy, jednak nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia.

Okres przebywania na urlopie wychowawczym wlicza się do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, np. prawo do nagrody jubileuszowej czy dodatku za wysługę lat.

Warunki uzyskania urlopu wychowawczego

Z urlopu wychowawczego może skorzystać nauczyciel zatrudniony co najmniej 6 miesięcy – do tego okresu wlicza się także wcześniejsze okresy zatrudnienia. Uprawnienie to przysługuje zarówno matce, jak i ojcu dziecka, jeśli oboje są pracownikami.

Wniosek o urlop nauczyciel składa do organu, z którym nawiązał stosunek pracy – najczęściej jest to dyrektor szkoły. Termin złożenia wniosku to co najmniej 1 miesiąc przed planowanym rozpoczęciem urlopu.

Co powinien zawierać wniosek o urlop wychowawczy nauczyciela?

Prawidłowo sporządzony wniosek o urlop wychowawczy powinien zawierać:

• imię i nazwisko nauczyciela,
• imię i nazwisko dziecka,
• okres planowanego urlopu (lub jego części),
• informację o dotychczas wykorzystanym urlopie wychowawczym,
• liczbę części urlopu już wykorzystanych.

Do wniosku należy dołączyć odpowiednie dokumenty, w tym:

• oświadczenie o korzystaniu lub niekorzystaniu z urlopu przez drugiego rodzica,
• orzeczenie o niepełnosprawności dziecka (jeśli dotyczy),
• dokumenty potwierdzające ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej drugiego rodzica (jeśli ma to zastosowanie).

Wniosek można złożyć w formie pisemnej lub elektronicznej – szkoła ma obowiązek go uwzględnić, o ile spełnione są warunki formalne.

Terminy rozpoczęcia i zakończenia urlopu wychowawczego

Zgodnie z art. 67a ust. 3 Karty Nauczyciela, urlop wychowawczy nauczyciela kończy się dzień przed rozpoczęciem roku szkolnego, nawet jeśli we wniosku wskazano późniejszą datę. Skrócenie urlopu następuje z mocy prawa.

Wydłużenie urlopu jest możliwe – ale tylko na pisemny wniosek nauczyciela. Ta zasada nie dotyczy urlopów krótszych niż jeden miesiąc.

Co ważne, nauczyciel może zrezygnować z urlopu w każdym czasie za zgodą organu udzielającego urlopu lub z początkiem roku szkolnego – po wcześniejszym (co najmniej 3-miesięcznym) zawiadomieniu dyrektora szkoły.

Urlop wychowawczy a prawo do urlopu wypoczynkowego

Zgodnie z art. 67c Karty Nauczyciela, nauczyciel nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego z dniem rozpoczęcia ferii szkolnych przypadających po zakończeniu urlopu wychowawczego.

Jeśli więc nauczyciel nie mógł wykorzystać przysługującego mu urlopu wypoczynkowego w okresie ferii letnich z powodu rozpoczęcia urlopu wychowawczego, jego zakończenie powinno przypadać na koniec zajęć szkolnych, by zachował prawo do wypoczynku.

Obniżenie wymiaru czasu pracy zamiast urlopu wychowawczego

Zamiast urlopu wychowawczego nauczyciel może wystąpić z wnioskiem o obniżenie wymiaru czasu pracy, jednak nie niżej niż do ½ etatu. Dyrektor szkoły ma obowiązek taki wniosek uwzględnić.

Wniosek składa się na 21 dni przed rozpoczęciem pracy w obniżonym wymiarze, a obniżenie etatu nie wpływa na podstawę nawiązania stosunku pracy (nadal pozostaje mianowanie lub umowa o pracę). Z tego uprawnienia może skorzystać tylko jeden z rodziców.

Podstawa prawna:

art. 67a–67d ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (j.t. Dz.U. z 2024 r. poz. 986 z późn. zm.)

art. 186–186⁸ ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2025 r. poz. 277)