Nowy profil absolwenta szkoły ponadpodstawowej. Jakie kompetencje będą kluczowe w edukacji po 2025 roku?

Instytut Badań Edukacyjnych – Państwowy Instytut Badawczy (IBE) zakończył prace nad dokumentem określającym profil absolwenta szkoły ponadpodstawowej. To kluczowy materiał dla nauczycieli, dyrektorów i rodziców, ponieważ stanowi punkt wyjścia do przygotowania nowej podstawy programowej oraz aktualizacji programów nauczania w całym systemie oświaty.

Profil absolwenta szkoły ponadpodstawowej – główne założenia dokumentu IBE

Prace nad profilem trwały od 10 marca do 30 czerwca 2025 r. W czterech grupach roboczych uczestniczyli przedstawiciele szkół, uczelni oraz rynku pracy. Proces konsultacji uzupełniały otwarte webinary organizowane przez IBE.

Nowy profil absolwenta szkoły ponadpodstawowej ma wspierać uczniów w funkcjonowaniu w dynamicznym, cyfrowym i złożonym świecie. Jest odpowiedzią na rosnące zapotrzebowanie na kompetencje kluczowe dla przyszłej kariery zawodowej.

Wartości jako fundament nowej podstawy programowej

W raporcie IBE podkreślono, że nowy profil absolwenta opiera się na wartościach związanych z pedagogiką humanistyczną. Należą do nich:

• wolność i odpowiedzialność,
• wspólnota i szacunek,
• prawda, dobro i piękno,
• sprawiedliwość i solidarność.

To wartości, które mają kształtować postawy społeczne i obywatelskie młodych ludzi oraz stać się fundamentem nowej podstawy programowej.

Kompetencje fundamentalne – językowe, matematyczne, cyfrowe i ruchowe

Jednym z najważniejszych elementów dokumentu IBE są tzw. kompetencje fundamentalne, uznane za kluczowe dla rozwoju zawodowego i osobistego. Obejmują one:

• kompetencje językowe,
• kompetencje matematyczne,
• kompetencje cyfrowe,
• kompetencje ruchowe.

Eksperci podkreślają, że rozwój tych umiejętności powinien mieć charakter ciągły. Minimalny poziom kompetencji nie jest celem – jest narzędziem pozwalającym funkcjonować w społeczeństwie i na rynku pracy.

Kompetencje społeczne i osobiste jako kompetencje przyszłości

Nowy profil absolwenta szkoły ponadpodstawowej obejmuje również kompetencje niezbędne w kontaktach międzyludzkich i samodzielnym planowaniu własnego rozwoju. Wśród nich wskazano:

Kompetencje społeczne:

• umiejętność współpracy,
• dbanie o innych.

Kompetencje osobiste:

• kierowanie sobą,
• dbanie o dobrostan i rozwój.

Według IBE są to kluczowe kompetencje przyszłości, na które coraz częściej zwracają uwagę pracodawcy.

Znaczenie profilu absolwenta dla edukacji i rynku pracy

Dokument koncentruje się na uczniu jako autonomicznej jednostce. Ma on otrzymać narzędzia konieczne do aktywnego kształtowania swojej przyszłości oraz otoczenia społecznego i zawodowego.

Nowy profil absolwenta ma pełnić także rolę w wyrównywaniu szans edukacyjnych oraz ograniczaniu wykluczeń społecznych – to jeden z priorytetów polityki edukacyjnej po 2025 roku.

Co dalej? Profil absolwenta trafi do nowej podstawy programowej

Profil absolwenta szkoły ponadpodstawowej jest dokumentem ogólnym, ale jego założenia zostaną uszczegółowione w nowej podstawie programowej oraz w programach nauczania. W kolejnych miesiącach Ministerstwo Edukacji i IBE będą pracowały nad wdrożeniem zmian w polskich szkołach.

Pełną treść raportu można przeczytać na stronie Instytutu Badań Edukacyjnych.