Edukacja

Już wkrótce ruszy nowy kierunek studiów licencjackich – ochrona ludności i obrona cywilna – tworzony wspólnie przez Akademię Sztuki Wojennej, Akademię Pożarniczą oraz Akademię Policji w Szczytnie. To pierwsza w Polsce tak szeroka międzyuczelniana inicjatywa, której celem jest przygotowanie profesjonalnych kadr do zarządzania kryzysowego i bezpieczeństwa publicznego.

Strategia Rozwoju Szkolnictwa Wyższego 2025-2035 jest szansą na to, aby polskie uczelnie odzyskały lub wzmocniły prestiż na arenie międzynarodowej i stały się miejscem, w którym młodzi ludzie mogą zdobyć wiedzę i umiejętności potrzebne do rozwoju własnej kariery oraz polskiej gospodarki. Konsultacje, które rozpoczęły się na Śląsku, to tylko początek drogi – teraz wiele zależy od środowiska akademickiego, które może aktywnie uczestniczyć w tworzeniu dokumentu i podzielić się swoim pomysłem na przyszłość szkolnictwa wyższego w Polsce.

Plebiscyt na Młodzieżowe słowo roku 2025 wybrały właściwie dwa słowa: szponcić i szpont. Co to właściwie oznacza? Jaka była lista słów branych pod uwagę w konkursie? O komunikacji wśród młodzieży opowiada Prof. Anna Wileczek.

Jednostki samorządu terytorialnego mogą już rozliczać środki z Funduszu Pomocy przeznaczone na materiały edukacyjne dla uczniów z Ukrainy. Zgodnie z nowelizacją ustawy o wsparciu obywateli Ukrainy, niewykorzystane środki muszą zostać zwrócone do 30 marca 2026 roku, a odsetki trafiają na wydzielony rachunek w Banku Gospodarstwa Krajowego.

Rząd ma zająć się projektem nowelizacji ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, który przywróci doktorantom możliwość otrzymania zapomogi w trudnej sytuacji życiowej. Zmiana ma wejść w życie 1 stycznia 2026 roku i – co ważne – nie obciąży budżetu państwa.

Już w styczniu rozpoczną się ferie zimowe w roku szkolnym 2025/2026. Co z przedszkolakami? Czy w placówkach publicznych dzieci mają zapewnioną opiekę? Jak funkcjonują tzw. zerówki?

Choć ustawodawca poszerza katalog osób uprawnionych do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, dane ZUS nie pozostawiają złudzeń: przywilej ten z roku na rok kurczy się. Maleje liczba pobierających świadczenie, a rosnąca przeciętna wypłata nie jest w stanie zatrzymać procesu wygaszania tego rozwiązania. Co pokazują statystyki i dlaczego kompensówka powoli staje się reliktem dawnych czasów?

Choć nowelizacja przepisów dotyczących wynagrodzeń za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe miała raz na zawsze zamknąć temat, w praktyce otworzyła kolejne pola do sporu. Eksperci podkreślają, że poprawka – choć potrzebna – nie rozwiązuje wszystkich problemów, a samorządy i dyrektorzy mogą interpretować ją różnie.

Trwają zapisy na półkolonie zimowe, podczas których uczniowie poznają m.in. tajniki programowania. Warsztaty odbędą się w małych miejscowościach. Celem projektu jest bowiem wyrównywanie szans edukacyjnych.

Niż demograficzny jest już za progiem. I choć jeszcze niedawno największym problemem MEN były brak kadry i niespodziewany napływ uczniów z Ukrainy, to teraz trzeba już myśleć o tym, jak uniknąć likwidacji placówek i zapewnić pracę nauczycielom.

Coraz więcej dzieci ma trudność z właściwą interpretacją emocji — zarówno w mimice, jak i w głosie czy krótkiej sytuacji społecznej. Zjawisko, na które od lat zwracają uwagę psychologowie, po okresie pandemii stało się jeszcze bardziej widoczne. Odpowiedzią na ten problem jest aplikacja „Emocean”, stworzona przez interdyscyplinarny zespół informatyków i psychologów z Uniwersytetu Śląskiego. Narzędzie ma wspierać wczesne wykrywanie trudności oraz codzienny trening kompetencji emocjonalnych u najmłodszych.

Nowy projekt podstaw programowych dla przedszkoli wywołał gorącą dyskusję w środowisku oświatowym. Dokument, który trafił na biurko minister edukacji Barbary Nowackiej, został określony przez część ekspertów jako „szkodliwy dla dzieci”. Autorzy projektu odpierają zarzuty i przekonują, że proponowane zmiany mają urealnić wymagania oraz lepiej dopasować je do potrzeb najmłodszych.

Od 1 grudnia trwają szerokie konsultacje projektu Strategii Rozwoju Szkolnictwa Wyższego na lata 2025–2035. Dokument ma wyznaczyć kierunki rozwoju uczelni w Polsce na kolejną dekadę, koncentrując się na jakości kształcenia, odpowiedzialności społecznej i innowacyjnym ekosystemie akademickim. Pierwsze spotkanie konsultacyjne zorganizowano na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach.

Regionalna Izba Obrachunkowa w Krakowie ponownie przypomina, że stołówki szkolne nie są działalnością gastronomiczną. Gmina nie może wykorzystywać ich do sprzedaży posiłków „na zewnątrz”, w tym na rzecz prywatnych przedszkoli czy przedsiębiorców.

Cyfrowa legitymacja studencka w aplikacji mObywatel jest pełnoprawnym dokumentem potwierdzającym status studenta. Każda uczelnia w Polsce ma obowiązek umożliwić swoim studentom dostęp do ELS w wersji elektronicznej. Wyjaśniamy, jak dodać ją do telefonu, kto może z niej korzystać i jakie daje uprawnienia.

Reforma edukacji „Kompas Jutra” ma zmienić sposób nauczania i odejść od tradycyjnych prac domowych. Tymczasem raport Instytutu Badań Edukacyjnych wskazuje na spadek motywacji uczniów. Wiceminister edukacji Katarzyna Lubnauer odpowiada: to opinie nauczycieli, a nie twarde dane. Jakie zmiany czekają szkoły od 2026 roku?

Rząd przyjął projekt nowelizacji Prawa oświatowego, który ma pomóc gminom w utrzymaniu małych szkół mimo spadku liczby uczniów. Placówki zyskają nowe funkcje – od opieki nad dziećmi do lat 3 po zajęcia dla seniorów – a samorządy większą elastyczność w organizacji edukacji.

Od 1 kwietnia 2026 r. maksymalne kwoty dotacji celowej na podręczniki, materiały edukacyjne i ćwiczeniowe wzrosną o 20 proc. – wynika z założeń projektu rozporządzenia opublikowanego w wykazie prac legislacyjnych rządu. Największe podwyżki obejmą klasy VII–VIII. W niektórych przypadkach pozostaną jednak dotychczasowe stawki.

Nowelizacja Prawa oświatowego, którą wkrótce zajmie się rząd, ma zatrzymać falę likwidacji małych szkół podstawowych. Budynki oświatowe będą mogły pełnić nowe funkcje społeczne – od opieki żłobkowej po działania senioralne. To odpowiedź na szybko postępujące zmiany demograficzne w Polsce.

Od września uczniowie szkół ponadpodstawowych uczą się nowego obowiązkowego przedmiotu – edukacji obywatelskiej. Choć reforma miała wzmocnić kompetencje społeczne i obywatelskie młodych ludzi, wielu nauczycieli sygnalizowało brak praktycznych narzędzi i przygotowania metodycznego. Teraz sytuacja ma się zmienić. Fundacja Zwolnieni z Teorii oraz Fundacja Enea – Energia Wspólnoty ogłosiły wspólny projekt, w ramach którego do około 3500 szkół trafią profesjonalne materiały dydaktyczne, mające ułatwić prowadzenie zajęć opartych na projektach społecznych.

Nauczyciele: niezrealizowane nadgodziny od 1 września 2025 r. zostaną opłacone. Kolejne zmiany w Karcie Nauczyciela wejdą w życie od dnia 1 stycznia 2026 r. Nauczyciel otrzyma wynagrodzenie za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe w większej liczbie przypadków z wyrównaniem od dnia 1 września 2025 r. Wypłata ma wpłynąć na konta do dnia 6 czerwca 2026 r.

Od 2026 r. uczelnie mają otrzymać większą swobodę w wydatkowaniu funduszu stypendialnego. Senat przyjął nowelizację ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, która zmienia zasady przyznawania stypendiów rektora. Najważniejsza zmiana to wprowadzenie limitu 45 proc. z całego funduszu stypendialnego, co – jak przekonuje resort nauki – ma zwiększyć dostępność świadczeń dla studentów z najlepszymi wynikami.

28 listopada weszły w życie znowelizowane przepisy dotyczące oceny pracy nauczycieli. Ministerstwo Edukacji Narodowej przekonuje, że zmiany mają zapewnić większą transparentność, jednolitość i sprawiedliwość ocen, a także realnie wspierać rozwój zawodowy pedagogów. Uproszczono kryteria, zmieniono skalę punktacji i wprowadzono nowe obowiązki dyrektorów.

Ministerstwo Edukacji Narodowej wprowadziło istotną zmianę w organizacji roku szkolnego. Od roku szkolnego 2025/2026 ferie zimowe w całej Polsce będą odbywać się w trzech, a nie czterech turach. Modyfikacji uległ także podział województw na grupy. Zmiana ta wynika – jak informuje MEN – z wieloletnich wniosków rodziców, samorządów i parlamentarzystów oraz z potrzeby bardziej równomiernego rozkładu liczby uczniów korzystających z przerwy zimowej w tym samym czasie.

Prokuratura Krajowa skierowała do Sądu Okręgowego w Katowicach pierwszy akt oskarżenia w głośnej sprawie dotyczącej nieprawidłowości w dawnej prywatnej uczelni Collegium Humanum. Na ławie oskarżonych zasiąść ma 29 osób, którym zarzucono łącznie 67 przestępstw, w tym korupcję, oszustwa i pranie brudnych pieniędzy.